Rụng tóc toàn thể (alopecia totalis) là tình trạng tóc rụng nhiều, nhanh và khó mọc lại trên toàn bộ da đầu. Tóc rụng toàn bộ do nhiều nguyên nhân như miễn dịch suy giảm, di truyền, căng thẳng, bệnh lý, dinh dưỡng, hóa chất… Bệnh tiến triển nhanh, gây hói đầu toàn bộ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Mục lục bài viết
Rụng tóc toàn thể là gì?
Rụng tóc toàn thể hay rụng tóc toàn phần (alopecia totalis) là tình trạng tóc rụng nhiều, nhanh và khó mọc lại. Ban đầu, tóc rụng đồng xu theo từng vùng loang lổ, để lại các mảng hói tròn nhỏ 3-5cm, sau đó lan rộng gây hói đầu toàn bộ.
Tóc rụng toàn bộ được coi là biến thể nặng nhất của chứng rụng tóc từng mảng (alopecia areata) do rối loạn tự miễn gây ra. Bệnh chủ yếu xuất hiện ở thanh thiếu niên trong độ tuổi 15-29 và những người đã có tiền sử mắc bệnh tự miễn. 10% trường hợp rụng tóc từng mảng sẽ tiến triển thành rụng tóc toàn bộ (Healthline, 2017)
Triệu chứng rõ nhất của bệnh rụng tóc toàn thể là tóc trên đầu rụng nhanh và đột ngột. Dưới đây là một số biểu hiện thường thấy ở bệnh nhân rụng tóc toàn phần:
– Tóc rụng trên 100 sợi/ngày, rụng liên tục trong thời gian dài.
– Tóc rụng từng nắm mỗi khi vuốt tóc, chải đầu, gội đầu.
– Tóc rụng đột ngột, rụng nhiều và nhanh nhưng không mọc mọc lại.
– Tóc rụng theo từng vùng, sau đó lan rộng theo thời gian cho đến khi hói toàn bộ da đầu.
– Một số trường hợp tóc rụng toàn thể kèm theo hiện tượng ngứa, mẩn đỏ và bong tróc da đầu.
– Móng tay giòn, dễ gãy hơn bình thường.
– Rụng các vùng lông khác trên cơ thể, gồm râu, lông mi, lông mày, lông nách, lông tay, lông chân.
Rụng tóc toàn phần tuy không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng khiến người bệnh lo lắng và tự ti do tóc rụng bất thường và không có dấu hiệu hồi phục.
Nguyên nhân gây rụng tóc toàn thể
Nguyên nhân khiến tóc rụng toàn bộ là do miễn dịch suy giảm, gen di truyền, căng thẳng quá mức, bệnh lý, dinh dưỡng thiếu hụt, rối loạn nội tiết hoặc hóa chất tác động.
Hệ thống miễn dịch kém
Hệ thống miễn dịch là hàng rào bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus. Khi miễn dịch suy giảm, tế bào bạch cầu mất khả năng phân biệt, nhầm lẫn nang tóc là mối đe dọa với cơ thể cần đào thải. Các nang tóc bị tấn công, ngừng hoạt động và rụng toàn bộ khỏi da đầu.
Miễn dịch có vấn đề làm tăng nguy cơ viêm nhiễm da đầu và viêm nang lông. Vi khuẩn Staphylococcus aureus, Propionibacterium acnes và nấm Malassezia ovale tồn tại trong tuyến bã nhờn sẽ làm tổn thương nang tóc, gây viêm nang lông, mụn nhọt hoặc viêm da đầu. Hậu quả là chu kỳ phát triển của tóc bị gián đoạn, dẫn đến rụng tóc toàn bộ nếu không được điều trị kịp thời.
Yếu tố di truyền rụng tóc toàn thể
Rụng tóc toàn phần là bệnh tự miễn, có khả năng di truyền rất cao giữa các thành viên trong gia đình. Thống kê cho thấy, có đến 20% người bị rụng tóc toàn thể do người thân trong gia đình có tiền sử bị rụng tóc sớm hoặc mắc các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hoặc tiểu đường loại 1.
Căng thẳng quá mức gây rụng tóc nhiều
Khi căng thẳng, stress quá mức, cơ thể sẽ tiết ra hormone cortisol và các gốc tự do gây độc làm hư hại nang tóc. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài còn gây rối loạn thần kinh nội tiết. Chu kỳ phát triển của tóc bị thay đổi, đẩy một số lượng lớn các nang tóc vào giai đoạn nghỉ ngơi (telogen) trước thời hạn. Sau vài tháng, tóc sẽ rụng hàng loạt, gây hói toàn bộ da đầu.
Bệnh lý liên quan đến tình trạng rụng tóc quá mức
Rụng tóc toàn thể có liên quan đến một số bệnh lý như:
Bệnh tuyến giáp: Chu kỳ phát triển của nang tóc bị chi phối bởi hormone tuyến giáp. Khi cơ thể mắc bệnh cường giáp hoặc suy giáp, lượng hormone tuyến giáp trở nên dư thừa và thiếu hụt, ảnh hưởng đến sự phát triển tóc, gây rụng tóc toàn bộ.
Bệnh lý ở da đầu: Các bệnh lý da đầu như nấm đầu, viêm da, eczema, vẩy nến… kích hoạt tuyến bã nhờn hoạt động mạnh mẽ, gây nhiễm trùng da đầu và viêm nang lông. Tóc rụng nhiều và khó mọc lại.
Ung thư: Các loại thuốc hóa trị, xạ trị sẽ tiêu diệt các tế bào phát triển nhanh, bao gồm cả tế bào ung thư và tế bào mầm tóc. Nang tóc bị hư hại nghiêm trọng và rụng tại chỗ. Rụng tóc toàn thể do hóa/xạ trị có thể vĩnh viễn hoặc tạm thời tùy vào liệu trình điều trị ung thư.
Hội chứng buồng trứng đa nang: Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường sản sinh quá nhiều tiết tố nam androgen thay vì tiết tố nữ estrogen. Tóc rụng hàng loạt ở vùng đỉnh đầu và hai bên thái dương, trong khi các vùng lông khác trên cơ thể lại phát triển mạnh mẽ quá mức cần thiết.
Chế độ dinh dưỡng không đáp ứng
Thiếu hụt dinh dưỡng gây suy giảm miễn dịch, tác động xấu đến sức khỏe mái tóc và chu kỳ phát triển của tóc. Nếu cơ thể không bổ sung đủ lượng sắt, kẽm, protein, vitamin A, B, E, D… sẽ dẫn đến rụng tóc toàn bộ.
Rối loạn nội tiết khiến tóc rụng toàn thể
Các loại hormone có ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ phát triển của tóc. Estrogen thay đổi đột ngột ở phụ nữ mang thai, sau sinh, tiền mãn kinh và mãn kinh khiến tóc trở nên mỏng, yếu và dễ gãy rụng. Nam giới bị rối loạn nội tiết testosterone, khiến Dihydrotestosterone (DHT) gia tăng trong giai đoạn mãn dục nam cũng bị rụng tóc hói đầu nghiêm trọng.
Hóa chất gây tổn thương da đầu
Các loại thuốc uốn, nhuộm, duỗi tóc chứa thành phần độc hại như formaldehyde , amoniac, hydrogen peroxide gây kích ứng da đầu và làm hư tổn cấu trúc nang tóc. Hàng rào bảo vệ keratin và lipid của tóc bị phá hủy, dẫn đến hư tổn, chẻ ngọn. Tóc teo dần lại, rụng đi và không thể mọc lại sau khi sử dụng hóa chất.
Để khắc phục sớm tình trạng rụng tóc toàn phần, người bệnh cần phát hiện sớm dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và tìm ra cách chữa trị kịp thời.
Cách chữa rụng tóc toàn thể hiệu quả
Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị rụng tóc toàn bộ hiệu quả như sử dụng thuốc corticoid, Minoxidil, Tofacitinib kết hợp với các liệu pháp y tế. Dưới đây là một số cách chữa trị và kiểm soát tình trạng rụng tóc toàn bộ:
Điều trị bằng corticoid
Với các bệnh nhân rụng tóc toàn thể do viêm nhiễm da đầu, bác sĩ sẽ chỉ định điều trị bằng Corticoid dưới dạng thuốc bôi ngoài da 0,05% hoặc tiêm trực tiếp vào vùng da đầu. Corticoid là một loại thuốc kháng viêm giúp ức chế miễn dịch, ngăn chặn sự tấn công các mô khỏe mạnh và kích thích mọc tóc. Sau khi ngừng thuốc, tình trạng rụng tóc toàn phần thường tái phát trở lại.
Steroid tại chỗ là liệu pháp điều trị ban đầu đem lại hiệu quả mọc tóc cao. Tuy nhiên, corticoid có thể gây ra một số tác dụng phụ như tăng cân, tăng huyết áp, rậm lông, mất ngủ, loãng xương. Bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý sử dụng hoặc tăng liều corticoid để điều trị rụng tóc khi chưa có chỉ định của bác sĩ da liễu.
Sử dụng thuốc bôi ngoài da Minoxidil
Minoxidil là thuốc điều trị rụng tóc cho cả nam và nữ được Cục Quản lý thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) chứng nhận. Minoxidil giúp kích hoạt mạch máu, thúc đẩy máu và oxy đến các nang tóc, kích thích mọc tóc và ngừa tóc rụng thêm. Để điều trị rụng tóc toàn thể, người bệnh thoa trực tiếp thuốc Minoxidil lên vùng da đầu đã khô sau khi gội hàng ngày.
Minoxidil không đem lại hiệu quả ngay lập tức mà phải mất ít nhất 6 tháng mới thấy sự cải thiện. Tóc có thể rụng lại sau khi ngưng thuốc. Một số tác dụng phụ được ghi nhận khi điều trị rụng tóc bằng Minoxidil là da khô, ngứa, nổi mẩn đỏ. Nếu xuất hiện các dấu hiệu phản ứng nghiêm trọng như đau ngực hoặc phù nề, người bệnh cần ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ da liễu.
Tofacitinib
Tofacitinib là một loại thuốc được dùng để điều trị các bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp, viêm đường tiêu hóa. Ngoài ra, Tofacitinib còn phát huy hiệu quả trong điều trị một số trường hợp rụng tóc, đặc biệt là rụng tóc toàn thể do bệnh rối loạn tự miễn.
Tofacitinib ức chế các tế bào miễn dịch gây viêm và tấn công nang tóc, giúp ngăn ngừa nguy cơ rụng tóc và khôi phục tóc mọc trở lại. Thuốc có thể sử dụng qua đường uống trực tiếp hoặc dưới dạng thuốc bôi ngoài da, tùy vào từng trường hợp mà bác sĩ da liễu sẽ chỉ định cụ thể. Điều trị rụng tóc bằng thuốc Tofacitinib có thể gây ra các tác dụng phụ như viêm nhiễm, tăng cân và suy giảm chức năng gan.
Liệu pháp tia cực tím
Các tia cực tím UVA có bước sóng khoảng 320 nm – 400 nm được chiếu da đầu người bệnh sau khi uống thuốc nhóm psoralen. Các tia UV hoạt động dựa trên cơ chế giảm viêm, thúc đẩy quá trình tuần hoàn máu và dưỡng chất đến nang tóc, đồng thời kích thích nang tóc mọc trở lại. Liệu pháp tia cực tím cần được điều chỉnh chính xác bước sóng để tránh nguy cơ cháy nắng hoặc ung thư da.
Thời gian và chi phí điều trị rụng tóc toàn thể bằng tia UV thường rất tốn kém, đòi hỏi bác sĩ chuyên khoa da liễu đầu ngành cùng sự hỗ trợ của các trang thiết bị hiện đại. Tuy nhiên, nguy cơ rụng tóc vẫn có thể tái diễn ngay cả khi nang tóc mới đã mọc lại sau điều trị.
Liệu pháp miễn dịch tại chỗ (lưỡng cực)
Liệu pháp miễn dịch tại chỗ sử dụng tổ hợp dị nguyên mạnh chứa Diphencyprone (DPCP) hoặc Squaric Acid Dibutylester (SADBE). Điều trị rụng tóc bằng lưỡng cực giúp kích thích phản ứng miễn dịch chống lại tế bào gây rụng tóc, gia tăng tế bào bạch cầu và tăng cường mọc tóc. Liệu pháp miễn dịch tại chỗ phải được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ da liễu để tránh các tác dụng phụ như ngứa, nổi bạch huyết vùng cổ, tăng/giảm sắc tố da.
Thăm khám bác sĩ da liễu
Rụng tóc toàn phần kéo dài và không có dấu hiệu thuyên giảm có thể gây hói đầu vĩnh viễn, rối loạn tâm lý như mệt mỏi, trầm cảm, lo sợ. Vì vậy, người bệnh nên thăm khám bác sĩ da liễu sớm để được chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh. Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra da đầu, xét nghiệm máu, xét nghiệm sinh thiết da đầu gửi đi kiểm tra để xác định kiểu rụng tóc và mức độ bệnh lý.
Dựa vào kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh tự miễn gây rụng tóc là gì. Từ đó đề xuất phương án chữa trị sao cho phù hợp và triệt để nhất cho người bệnh.
Rụng tóc toàn thể hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm nếu được phát hiện và can thiệp kịp thời. Vì vậy, nếu thấy các triệu chứng tóc rụng nhiều, rụng đột ngột khắp đầu, không mọc lại, bệnh nhân phải đến bệnh viện da liễu thăm khám ngay để tìm ra nguyên nhân và điều trị đúng cách.